De Sagrantino is een nauwelijks gekende maar zeer beloftevolle blauwe kwaliteitsdruif. De wingerd groeit bijna uitsluitend in Umbrië, een prachtige wijnstreek in Midden-Italië. Als het beklimmen van de Mount-Everest de natte droom is van elke doorwinterde bergbeklimmer, dan is het drinken van de Sagrantinowijn de ultieme uitdaging voor de wijnliefhebber. Eenmaal in het wijnliefhebbersleven moet men deze massieve druif aan den lijve ervaren. Op 9 maart 2012 stonden we met zijn zevenen aan de voet van de machtige Sagrantino. De proeverij vond plaats aan een oude grenen abdijtafel in een moderne Vlaamse woonkamer. Een goed terroir voor een Sagrantinoproeverij.

(Dit verhaal speelt zich af in de toekomst.)
Twee uur in de namiddag, het is koffietijd in het verzorgingstehuis. Willy heeft in zijn ene hand een kopje koffie, in zijn andere hand een speculaasje. “Gérard, het was een schone tijd hé, de tijd dat wij kurken nog in wijnflessen staken.” Gérard, een stokoude uitgedroogde kurk, staart grimmig door het vensterraam. “We zijn aan de kant geschoven, Willy, eruit gegooid. Binnenkort liggen we in het museum naast die oubollige houten stoppen waarmee Grieken en Romeinen hun amforen dichtmaakten. Ik hoor het de bezoekers al zeggen: “Onvoorstelbaar dat die mensen hun flessen met een stuk schors afsloten.” Die synthetische kurken en schroefdoppen hebben ons genekt, miljaarde nondedju.”

Sommige wijnen zijn beter dan andere, dat weten God en klein Pierke. Maar wie neemt de netelige taak op zich om de intrinsieke kwaliteit van een wijn voor eens en altijd in een beoordeling vast te leggen? Wie heeft er zo’n fijngevoelige neus, zo’n uitzonderlijke wijnervaring dat die de consument met een eenvoudig teken, een letter, een cijfer op de weg naar de waarheid kan zetten? Wie is de Mozes die ondoorwaadbare wijnplassen splijt en het volk naar het beloofde wijnparadijs leidt? Wie is de onfeilbare paus in het rijk van de kwaliteitswijn? “Robert Parker”, juichen velen enthousiast en ze zwaaien met palmtakken. Parker rijdt Jeruzalem echter niet binnen op een bescheiden ezel maar op het grote witte paard van de wijncommercie.

De man walst de wijn heen en weer door zijn gulzige mond. Hij zuigt slurpend lucht aan, eerst hevig en vervolgens beetje per beetje, zoals een goudvis met uitgestulpte lippen. Wonderlijke geuren en smaken ontdooien zijn door stress verkrampte lichaam langzaam. Hij maakt het stil vanbinnen. Zijn ogen sluiten zich in uiterste concentratie. In zijn geest defileren veldbloemen, sappige appels, citrusvruchten, de gistgeur van een wijnkelder, een zeevruchtenschotel aan de Bretoense kust, de schuimende zee. Hij slikt het vocht voorzichtig. De tijd valt even stil. Zijn ganse lijf tintelt. Hij opent de ogen verkwikt en op zijn gezicht verschijnt een brede glimlach.

“Het zijn regelrecht communisten, die bureaucraten van het INAO. Door het bemoeizuchtige appellatiesysteem monopoliseren prestigieuze wijnregio’s het ganse Franse wijnlandschap. Ze eisen de beste druivenrassen voor zichzelf en maken verhaaltjes over uitzonderlijke terroirs. Het stempeltje Appellation d’Origine Controlé zou de kwaliteit voor de consument garanderen. Bullshit, de hele appellation controlé regelgeving is van in den beginne een protectionistische maatregel voor gevestigde wijnbouwers die schrik hebben dat collega’s uit andere streken van dezelfde druiven betere wijn maken voor een lagere prijs. Pure concurrentievervalsing. Les salauds!”

Vandaag staat een uitzonderlijk evenement op mijn programma. Het is een gesprek met een wilde druivelaar. U gelooft uw oren niet en dat is te begrijpen. Inderdaad, wijnjournalisten zijn er nooit in geslaagd een wilde stok te interviewen. Het is bekend dat wilde wingerds erg weigerachtig staan tegenover contact met mensen, bevreesd als ze zijn voor domesticatie. Waaraan heb ik dit verdiend? Geen flauw idee maar vorige zomer viel de uitnodiging pardoes in mijn brievenbus. In woorden met veel krulletjes stond te lezen: “Wilde druivelaar legt een verklaring af op woensdag 21 oktober om 15 uur. Locatie: Domaine de Vassal, nummer 14”. Deze uitzonderlijke kans mocht ik niet laten liggen. Op een mooie herfstdag vatte ik de reis aan naar Zuid-Frankrijk.

De technologische revolutie in de 20e eeuw veranderde de praktijken in de wijnbouw indringend. De moderne cave wemelt van industrieel vervaardigde gisten, smaak- en kleurstabilisatoren, gesofisticeerde enzymencoctails en ingenieuze chemische snufjes om afwijkingen in de wijn te corrigeren. Wijnkelders van grote bedrijven lijken wel fabrieken. In de wijngaard behoren kunstmest en synthetische pesticiden tot de dagelijkse praktijk.

De dageraad wordt wakker geschud door het kraaien van een schorre haan, de zomerse zon stuurt haar eerste stralen over de Loire. Een ijzige kreet snijdt door de weidse velden. Het is een noodkreet van een wijnbouwer. Hij staat radeloos en verstijfd aan de rand van zijn wijngaard. Hij staart. De wijngaard is leeg, helemaal leeg, geen wijnstok meer te bespeuren. In belendende percelen hetzelfde hallucinante scenario: alle wijnstokken zijn weg. Wijnboeren lopen als onthoofde kippen heen en weer door hun akkers. Vrouwen gooien de armen jammerend de lucht in. Waar eens wijnranken weelderig groeiden, gapen nu diepe putten in de schrale aarde.

Verborgen liggen ze daar, miljoenen schimmels in de wijngaard, dicht opeengepakt in een weefsel van microscopische schimmeldraden, zich beschermend tegen de winterse kou. Los op de vochtige grond of vastgehecht aan dode plantenresten wachten de onsympathieke griezelige wezens hun tijd af. Botrytis cinerea is hun Latijnse naam. Botrytis verwijst naar de vorm van de sporendrager, net een druiventros (botrus) met schimmelsporen in plaats van druiven. Cinerea duidt op het asachtig (cinis) laagje waarmee de schimmel groenten, vruchten of snijbloemen bedekt als hij ze met huid en haar opvreet.

Snel even walsen, neusje erin, slokje en zoef op naar het volgende glas. Megavino is het Brusselse Louvre van de wijn. Veel drukte en weinig tijd om lang stil te staan bij nieuwe geuren en smaken. Of toch? De expositiezaal van de Heizel is volgestouwd met kwaliteitswijnen uit de hele wereld. Het evenement is één indrukwekkend gewriemel van wijnen en mensen door elkaar, van blinkende paviljoenen, lonkende symposia, stapels kaasbollen, worst en geurige truffelolie. Een ideale omgeving voor Zoef, je weet wel, de snelle haas uit de Fabeltjeskrant. Zoveel mogelijk wijnen proeven in de voorziene tijd en niets missen van al dat lekkers, zoef zoef.