WineTales - Wie heeft de beste wijn?

De gedachten van de Franse wijnhandelaar dwalen af naar het traumatische Oordeel van Parijs in 1976, een blinde proeverij waarin een bijna volledig Franse jury van wijnkenners Californische topwijnen verkozen boven Franse als de beste op de tafel, in wit én in rood. Het Oordeel sloeg in als een bom. Het Franse wijnestablishment sloot de organisator van het evenement Steven Spurrier, een Britse handelaar toen in Franse wijn, een jaar uit van zijn meest prestigieuze wijnproeverij. De Franse pers negeerde de resultaten van de wedstrijd of maakte ze belachelijk. De beroemde wedstrijd gaf niet alleen de Californische wijnbouwers maar ook andere zogeheten Nieuwe Wereldlanden zoals Chili, Zuid-Afrika en Australië een flinke dosis zelfvertrouwen en commerciële veerkracht: “Wat Frankrijk kan, kunnen wij ook en misschien zelfs beter!”

Mythes en schandelijke prijskaartjes

Jean krijgt schrik. Over het Oordeel van Parijs wil hij vanavond liever niet spreken. Hij gaat aan de kant van de Zuid-Afrikaan staan: “Het probleem in Italië, mijn beste Giovanni, is dat de Toscaanse Sangiovese geen grote wijndruif is. Door zijn dikke pel wordt hij maar moeilijk rijp. Dat geeft in de wijn gemakkelijk vegetale aroma’s en zurige scherpte. Veel kleur biedt de druif ook al niet. Italianen scoren in de wereld vooral met hun supertoscanen, wijnen die niet toevallig gebruik maken van druiven uit Frankrijk, de Cabernet Sauvignon, de Cabernet Franc, de Merlot en de Syrah. En de twee andere topdruiven uit Italië, Nebbiolo en Aglianico? Wel, de meeste wijnen die ik ervan proefde zijn gewoon verschrikkelijk hard en zuur, gewoon niet lekker. Hun grote kwaliteit is een mythe die alleen door een aantal uitzonderlijke exemplaren met een schandelijk prijskaartje wordt waargemaakt.” Giovanni knock-out.

Aanval op Bordeaux en Bourgondië

De Zuid-Afrikaan neemt over: “Jean, je hebt wel gelijk, maar stelt hetzelfde probleem zich niet in jullie beroemde wijnstreken? Die Bordeauxwijnen, ze zijn beter dan vroeger, maar ik blijf ze toch wat bitter en onrijp vinden. Veel fruit hebben ze toch niet en in mindere jaren zijn ze zuur en dun. En in Bourgogne, daar moet je toch al goed zoeken hé om een lekkere wijn te vinden voor een goede prijs. Die Pinot Noir, dat valt toch vaak tegen, niet? En die prijzen, man. De beste grand cru’s zijn alleen voor rijke mensen bestemd. Niet dat ze die wijnen zo bijzonder lekker vinden hoor. Nee, ze kopen ze om hun imago op te blinken of om op de wijnmarkt te speculeren.”

Wijn is een cultureel product, Sebastiaan

Giovanni is ondertussen wat bekomen van de Franse uppercut en hij gooit zich opnieuw in de strijd. Hij wil de Zuid-Afrikaan op zijn plaats zetten. Straks rekent hij met de Fransman af. Op belerende toon: “Wijn is een cultureel product Sebastiaan, het is iets anders dan ananas of perzik in blik, ook lekker ja, maar geen finesse. Zuid-Afrikaanse wijn is toegankelijke wijn, vol fruitig, maar oppervlakkig. De wijn is gewoon te zoet, hij mist zuren en hij is nauwelijks terroirgetypeerd (dat wil simpel uitgelegd zeggen karakterloos want nietszeggend over de eigen bodem en het eigen klimaat). Klassewijn hoeft niet altijd toegankelijk te zijn, Sebastiaan. Klassewijn moet je leren drinken, zoals je leert om kunst te appreciëren of zoals je leert om literatuur te smaken. Een stationromannetje leest inderdaad het gemakkelijkste, maar is het de beste literatuur? Nee, hoor. Hebben jullie wel cultuur in Afrika?”

Het terroir in Frankrijk en Italië

Terroir. Het magische woord is gevallen. Jean, de specialist ter zake, is weer aan zet. Hij kiest nu partij voor de Italiaan. Wat denkt die Zuid-Afrikaan wel, Frankrijk bekritiseren? Met luide stem: “Ja, Giovanni, je hebt volledig gelijk. Als onze twee landen zich door iets onderscheiden van de Nieuwe Wereldlanden dan is het wel door ons in de geschiedenis langzaam ontwikkeld en minutieus opgebouwd systeem van appellaties. Het garandeert de eigenheid en het karakter van onze wijnen. Dat hebben ze niet in Zuid-Afrika. Onze wijnen zijn zo karaktervol en interessant omdat ze een vertaling bieden van het microklimaat van de wijngaard en van de ondergrond. Het rijpingsproces van de druif in Zuid-Afrika is trouwens te kort om tot delicate fijne wijnen te komen die kunnen rijpen tot volle glorie. Gewoon te warm en in de zomer te droog, Giovanni heeft gelijk, goed voor olifanten en zebra’s, maar niet voor wijndruiven. Enfin, Zuid-Afrika maakt instant wijn, zoals instant soep. Wel eens lekker maar dat is het ook.”

Gegarandeerd weer prijs in Parijs

“Oh”, repliceert Sebastiaan. “Ik kan het me verkeerd herinneren maar je kent toch het Oordeel van Parijs hé Jean, waar de Californische wijnen wonnen van de Franse? Californië, ook niet direct een koel klimaat hé.” Jean kijkt verschrikt weg door het raam van het café. “Wel, dezelfde rode wijnen uit 1976 werden nogmaals in 1986 en dan nog eens in 2006 met elkaar vergeleken. Telkens waren de Californische wijnen de beste. De Franse topwijnen waren toen nochtans gerijpt tot in hun volle glorie zoals je dat zo mooi uitdrukt. Misschien kunnen we dat experiment eens herhalen met gerijpte Zuid-Afrikaanse topwijnen die trouwens een fractie kosten van de Franse en Californische topwijn? Durven jullie dat aan? Gegarandeerd weer prijs in Parijs! Californië had in 1976 vergeleken met Zuid-Afrika een stuk minder traditie in het maken van wijn en ze hadden in de verste verten geen verfijnd systeem van appellaties. Hoe komt het dan dat ze de beste wijn hadden?” Daar hebben de Fransman en Italiaan geen antwoord op.

Wijnracisme

Sebastiaan gaat verder: “Voor mij zijn het mooie verhaaltjes over traditie, appellaties en terroir. Romantisch zijn ze wel, maar ze slaan nergens op. Ze zijn uitgevonden door de commerciële machinerie van Bordeaux en Bourgogne om hun hoge prijzen te verantwoorden. The prove of the pudding is in the eating en daarmee basta. Wetenschappelijk onderzoek zal al jullie beweringen over diepe wortels die mineralen uit de grond halen en wat is het allemaal, voor eens en altijd weerleggen. Er is niets van aan, je zal wel zien. Trouwens, hebben jullie al veel Zuid-Afrikaanse wijnen gedronken? Kennen jullie het verschil tussen Stellenbosch en Walker Bay? Denken jullie nu echt dat wij geen goede bodems hebben en dat er in ons land geen koelere klimaatszones zijn waar druiven langzamer rijpen? Jullie hebben alleen maar vooroordelen naar ons toe. Sorry dat ik het zo cru zeg maar ze neigen naar wijnracisme.” De Fransman en de Italiaan kijken elkaar aan. Ja, op een barbecue van vrienden hebben ze wel eens iets Zuid-Afrikaans gedronken. Of was het Chileens of Australisch, ze weten het niet meer precies. Allemaal één pot nat.

Italië is de toekomst, Frankrijk het verleden

Nu is het terug aan Giovanni. Laat die onderontwikkelde Zuid-Afrikaan maar bazelen, hij heeft nog een eitje te pellen met de hautaine Fransman: “Jean, weet jij waarom Frankrijk veel van zijn wijn zelfs aan de straatstenen niet meer kwijtgeraakt? Mensen zijn Frankrijk beu geworden. In plaats van champagne drinken ze nu cava of prosecco. Het mag voor velen eens iets anders zijn dan de zoveelste Chardonnay, Cabernet Sauvignon of Merlot. Moderne mensen zijn nieuwsgierig en Franse wijn is ouderwets. Italië, dat is het mekka van de inheemse druivenrassen. Dáár komen mensen tegenwoordig op af. De fruitige Primitivo en de Negroamaro uit Puglia, de kruidige Gaglioppo en de Greco uit Calabrië, de exotische Nero d’Avola en de Carricante uit Sicilië, en tientallen andere fantastische druivenrassen wachten om ontdekt te worden. Wij, Italianen, zijn daarbij nog eens meesters in het design van wijnetiketten. Daarin kan Frankrijk nog veel van ons leren. Kortom, Italië is de toekomst, Frankrijk het verleden.”

Stop met elkaar vliegen af te vangen

Iets verder aan de bar zit een al wat beschonken wijnliefhebber met een half oor mee te luisteren. Hij ergert zich verschrikkelijk aan dergelijke disputen. Een beetje ontremd stapt hij op de drie wijnhandelaars af en hij schuift onhandig een krukje bij. “Mannen, excuseer dat ik even tussenkom. Ik begrijp dat jullie je wijn willen aanprijzen en verkopen maar van zo’n gediscussieer, daar wordt echt niemand beter van. Ik ben heel blij dat er zoveel soorten wijn op de markt zijn. Het gamma is nog nooit zo groot geweest. Bij de Italiaanse natuurkeuken schenk ik een Toscaanse Chianti Classico van Sangiovese, de combinatie met de tomatensaus gaat perfect. Mijn klassieke gegrilde steak vraagt om een strakke Pauillac met veel Cabernet Sauvignon uit Bordeaux, liefst wat gerijpt. En voor mijn exotisch stoofpotje, daar haal ik mijn Zuid-Afrikaanse Pinotage voor boven. Wees nu eens vriendelijk naar de collega’s en stop met elkaar vliegen af te vangen. Klanten zullen hun voorkeur wel zelf bepalen.” De man laat het gezelschap wijnhandelaars achter zich, betaalt en verlaat opgelucht het café. Hij is blij dat hij eindelijk heeft durven zeggen wat hij al jaren denkt. En een beetje (Belgisch!) bier, dat helpt.