Wetenschappelijke studie vergelijkt wijnoogsten met klimaatdroogtes

Het verband tussen droog en warm weer, zo cruciaal voor het bepalen van het moment voor de Franse druivenoogst, staat op losse schroeven. De schuldige: ons stookgedrag.

Sedert 1980 is het verband zoek tussen goede wijn en droogte bij de oogst. Wijnbouwers zullen hun wijngaarden ­anders moeten gaan beheren en misschien hun wijnmaaktechnieken aanpassen. Want steeds vaker zijn hun druiven oogstrijp terwijl het toch geen droog weer is. Dat rapporteren klimaatwetenschapper Benjamin Cook en biologe Elizabeth Wolkovich in het vakblad Nature Climate Change en wordt vandaag gerapporteerd in De Standaard.

De wetenschappers bestudeerden de historische gegevens over de Franse en Zwitserse wijnoogsten sedert 1600, en koppelden die aan de gedetailleerde weergegevens uit dezelfde periode. Die weergegevens bestaan: klimaathistorici zijn al decennia bezig met het napluizen van dagboeken, brieven, oogst­rapporten, waterstanden, boomringen, kapgegevens van bossen, graanprijzen, stuifmeellaagjes in meerbodems, luchten en sneeuw op schilderijen.

Het was niet echt een verrassing dat de onderzoekers vaststelden dat de jongste vier eeuwen de druivenoogst vroeger viel naarmate het weer in lente en zomer warmer was geweest, en dat regenweer de oogst naar later verschoof. De Franse en Zwitserse wijnoogst valt gemiddeld zes dagen vroeger voor elke graad warmteextra (identiek aan wat men in Australië ziet), en zeven dagen later voor elke honderd millimeter neerslag. Dat de beste Bordeaux en Bourgognes komen uit jaren met een vroege oogst, was eveneens verwacht. Wat niet wegneemt dat het altijd leuk is om het nu eens lang en breed in cijfers gevat te zien.

Maar sedert wij het klimaat warmer hebben gemaakt, en nog steeds aan het maken zijn, is er iets veranderd. Er zijn nu steeds vaker gevallen van extreme hitte, waarbij het toch niet tegelijk droog is. Het is dan warm genoeg om de druiven vroeger rijp te ­laten zijn, zonder dat het tegelijk ook droog is zodat de plant minder energie stopt in groei en meer in zijn druiven, waarvan het sap suikerrijk wordt. Sinds 1980 is het verband tussen droog weer en vroege oogst gewoon verdwenen, zeggen beide onderzoekers.

Dat heeft zo zijn effect op de druiven en hun sap - en op de wijn die ermee gemaakt kan worden. De vorsers bekeken de kwaliteits­beoordelingen van verscheidene châteaux in Bordeaux en Bourgogne over de jongste honderd jaar. Die lieten een duidelijk verband tussen kwaliteit en droogte zien, maar dat is sedert 1980 beduidend zwakker geworden.

Nieuwe wijnen

Als je de oogstdata in grafiek brengt, zie je een grote variatie van jaar tot jaar, maar is er wel een duidelijke trend naar vroegere oogsten in het laatste stuk van de twintigste eeuw. Sinds 1980 zitten we gemiddeld tien dagen voor op schema. De notoir hete zomer van 2003 vervroegde de druivenpluk zelfs met een maand. Een speciaal geval is 1816, 'het jaar zonder ­zomer', toen de aerosols (zwavelzuurdruppels) van de uitbarsting van de Tambora in Indonesië de temperatuur over de hele wereld omlaag duwden, en de - miserabele - wijnoogst 25 dagen over tijd begon.

Het artikel in Nature Climate Change spoort met een artikel van twee jaar geleden in PNAS. Daarin stelde men dat de traditionele wijngebieden tegen 2050 met een kwart tot driekwart gekrompen zullen zijn, omdat het opgewarmde klimaat wijnbouw in sommige gebieden niet meer mogelijk zal maken.

Gruwel

Ofwel zullen die wijngaarden moeten verhuizen naar hogergelegen of noordelijker gebied, en zal men de koppeling tussen naam en oorsprongsgebied moeten loslaten. In Franse oren is dat pure gruwel - ooit salueerde het Franse leger als het voorbij de wijngaard van Clos de Vou­geot marcheerde. Ofwel zal men naar heel andere technieken moeten overschakelen, met irrigatie (in Frankrijk is dat nu op veel plaatsen verboden), waterverneveling, andere oogstmomenten, andere druivenrassen en andere vergistings- en rijpingstechnieken. Ook dan krijgt u iets anders in uw fles dan wat de appellation vanouds heeft ingehouden. En waarschijnlijk ook nog eens voor een heel andere prijs.

Als uw wijntje u lief is, zult u misschien toch eens moeten beginnen nagaan hoe u zonder aardgas en benzine kunt leven, en alvast op hernieuwbare elektriciteitoverschakelen. En voor de rijken onder ons: nu is het moment om rotsgrond te kopen, en die straks als parcelle viticole te verkopen.

Wijngaarden in Pomerol / Foto SG